İran, geçen haftadan beri bir halk ayaklanmasıyla sarsılıyor… Mahsa Amini isimli genç bayanın ahlak polisleri tarafından gözaltına alınmasının akabinde ölmesiyle başlayan hareketleri uzmanlar yorumladı.
22 yaşındaki Mahsa Amini’nin vefatı sonrasında İran’da bayanların başını çektiği hareketler memleketler arası kamuoyunun dikkatini İran’a yöneltirken, ABD’nin önde gelen gazetelerinden Washington Post, dikkat alımlı bir tahlil yaptı.
Gazete, son 5 yıl içerisinde çok sayıda aksiyonun yaşandığı İran’da bu protestonun başkalarından farkını mercek altına aldı. Gazete Amini’nin 17 Eylül’deki cenaze merasiminde başlayan hareketin kısa bir müddette yayıldığına dikkat çekti. Tahran idaresinin medyayı durdurması ve internet yasağı getirmesine karşın aksiyonlar ülkenin 40 farklı kentine yayılırken, kimi bölgelerde göstericiler ile polisler karşı karşıya geldi.
22 yaşında ömrünü yitiren Mahsa’nın akabinde İran’da hareketler sürat kazandı.
Onlarca insanın ömrünü yitirdiği çatışmalarda cop, göz yaşartıcı biber gazı ve hatta gerçek silah kullanıldı. Toplumsal medyada paylaşılan kimi manzaralarda bayanların hareketlere önayak olduğu görülürken, birçok ülkede de göstericilere yardım hareketi yapıldı.
Washington Post, son 5 yıl içerisinde İran’da çok sayıda hareket olduğuna dikkat çekerken bunlar ortasında artan akaryakıt fiyatları, ekmekte verilen devlet takviyesi ve suyun kalitesinin düşmesi üzere meseleler olduğu belirtildi.
Gazete yaşanan aksiyon dalgasının evvelki protestolardan farkını da sıraladı.
Washington Post’un tahlilinde, “Mevcut aksiyon dalgası eski hareketlerden yürek alırken kimi açılardan farklılık gösteriyor. Öncelikle bu aksiyonu bayanlar yönetiyor ve rejime karşı yaratıcı halde hareket ediyorlar” yorumu yapıldı.
Gazetenin tahliline nazaran İran genelinde atletlerden, sanatkarlara ve iş beşerlerine kadar birçok kesitin eylemcilere dayanak verdi. Daha evvelki hareketlerde ve 2019’da akaryakıt fiyatlarının artışına karşı başlayan harekette benzeri bir şey yaşanmadığına dikkat çekilirken, “Bu durum, bize hareketin İran toplamının geneline yayıldığını gösteriyor” denildi.
İLK KERE DAYANAK VERDİLER
İranlı bayanların ve üniversite öğrencilerinin yanı sıra Tahran’daki pazarcılar ve esnafların da harekete katıldığı belirtildi. Daha evvel bu kümenin ekonomik kriz ve kur krizi sebebiyle aksiyon yaptığına dikkat çekilirken birinci kere ekonomik olmayan sebeplerle aksiyon yapıldığı vurgulandı. Washington Post, “1979 ihtilalinden beri birinci kere bu türlü bir şey yaparak güvenlik güçlerinin şiddetine uğrayan bayanlara eşlik ettiler” yorumunu yaptı.
Washington Post’un haberinde aksiyona katılanların farklı etnik kimlikleri de bir ortaya getirdiği belirtildi. Haberde, “Bu sefer aksiyoncular Kürdistan eyaletinden ülke geneline yayıldı. Aksiyoncular etnik birliktelik daveti yaparken ‘Kürdistan eyaletinden Tahran’a bayanlara şiddet” sloganı atarken Türkçe konuşulan Azerbaycan bölgesine de davette bulunuldu” denildi. Gazete, göstericilerin Azerbaycan bölgesine, “Azerbaycan uyan ve Kürdistan eyaletine dayanak ver” sloganlarını attığını yazdı.