Merkez bankalarının mali sıkılaşma ataklarının ekonomik sakinliğe yol açacağına dönük telaşlar emtia piyasasını vurdu. Altın, gümüş, bakır üzere metaller sert düşerken ziraî emtialar da geriledi.
Küresel resesyon kaygıları ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) agresif faiz artırımlarına devam edeceğine dönük beklentiler emtia fiyatlarını etkiledi. Rusya-Ukrayna savaşının başlangıcı sırasında sert artan emtia fiyatları ekonomik sakinlik telaşları nedeniyle gerilemeye başladı.
Yatırımcılar Fed’den temmuz ayında 75, Eylül ayında 50 baz puan faiz artırımı beklerken talebin nasıl seyir izleyeceğinin meçhullüğü emtia fiyatlarını aşağı çekti. Petrol fiyatları dün bir aydan uzun müddetin taban düzeyine düşerken ziraî emtialar da yeni hasat dönemi öncesinde geriledi.
MERKEZ BANKALARI HAREKETE GEÇTİ
ABD’de mayısta yüzde 8,6 ile son 40 yılın en yüksek enflasyonunun kaydedilmesinin akabinde Fed de siyaset faizini son toplantıda 75 baz puan artırarak yüzde 1,75’e yükseltti. Böylelikle son 28 yılın en yüksek faiz artışı gerçeklemiş oldu.
İngiltere Merkez Bankası (BOE) siyaset faizini 25 baz puan artırarak yüzde 1,25’e çıkarırken Avrupa Merkez Bankası da temmuzda faiz artışına gidebileceğini duyurdu. Merkez ülkelerin siyaset yapıcıları faiz artırırken geriye kalan pek çok ülke de bu trende uyarak para siyasetinde sıkılaşmaya gitti.
RESESYON KORKUSU
Merkez bankalarının faizleri yükseltmesi resesyon (ekonomik durgunluk) tasalarını de beraberinde getirdi. Dünya Bankası Lideri David Malpass haziran ayı başlarında yaptığı açıklamada, “Birçok ülke için sakinlikten kaçınmak sıkıntı olacak” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Uzmanlar merkez bankalarının yüksek enflasyon nedeniyle faiz artırarak ekonomiyi soğutmaya çalışmalarının; düşük yakıt ve güç tüketimi, yüksek fiyatlı besinlerin daha az tüketilmesi ve üretim girdilerinde talep azalması üzere sonuçlara neden olabileceği görüşünde.
Emtia fiyatları ekonomik sakinlik nedeniyle talepte azalma yaşanacağı istikametindeki beklentilerden negatif etkilenirken bu beklentiler ise emtia borsalarında da satış eğiliminin artmasına neden oluyor.
METALLER SERT GERİLEDİ
Brent petrol varil başına dün 180 dolar düzeyini görürken bugün kısmen kayıplarını toparlayarak 110 doların üstüne geri yükseldi. Lakin metallerdeki negatif hava sürdü.
Ayrıca Çin’de yaşanan üretim sıkıntıları da metal fiyatlarını da negatif etkiledi. Ülkede artan çelik stokları ve üretimdeki yavaşlama nedeniyle üst üste 10. günü de kayıpla tamamlamaya hazırlanıyor.
Savaşın başladığı mart sonun emtia fiyatları tepe yaparken resesyon sinyalleri ve Çin’den gelen haberler fiyatları geri çekti. Bakır fiyatları ton başına 8 bin 500 dolar civarında seyrederek 16 yılın en düşük düzeyini gördü.
Kalay günlük yüzde 5 düşüşle 30 bin dolara düşerken, alüminyum ve çinko da yüzde 1’e yakın bedel kaybetti. Şangay borsasında alüminyum yüzde 2, nikel yüzde 7 paha kaybetti.
Gümüş günlük yüzde 1 kıymet kaybıyla ons başına 21 dolar düzeyine gerilerken altın yüzde 0,5 bedel kaybederek 1828 dolardan süreç gördü.
TARIMSAL EMTİALAR DA KIYMET KAYBETTİ
Öte yandan birtakım büyük ekonomilerde hasat döneminin yaklaşması ve resesyon telaşları ziraî emtiaların fiyatlarını da etkiledi. Ziraî eser fiyatlarının düşmesi ile birlikte besin enflasyonundaki artış da bir ölçü ertelenmiş oldu.
Chicago borsasında en yüksek süreç hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları dün 29 Mart’tan bu yana görülen en düşük düzey olan ton başına 362 dolar düzeyine geriledi. Soya fasulyesi günlük yüzde 0,4 paha kaybederek 615,5 dolar/ton düzeyine, Mısır yüzde 0,2 gerileyerek 275,6 dolar/ton düzeyine düştü.