Hüseyin Özkök – AJANSSPOR
Futbolun en ilgi cazibeli devirlerinin başında transfer periyotları gelir. Türkiye ve dünyada transfer haberleri önemli manada tiraj ve reyting getirir. Bu nedenle bilhassa Türkiye’de bu durum çok fazla transfer konusunda çok sayıda spekülasyon yaratır.
Şimdi moda bedelsiz transferler
Transfer piyasasında son birkaç yıldır önemli manada dikkat çeken bir durum kelam konusu. Bedelsiz transferler… Avrupa’da birçok yıldız oyuncunun oynadıkları kulüplerde kontrat uzatmayıp bedelsiz olarak ayrılıp öbür kulüplere gittiğini sıklıkla görüyoruz. Örneğin Gianluigi Donnarumma, David Alaba, Antonio Rüdiger, Paul Pogba, Paulo Dybala, Angel di Maria kontratını uzatmayarak öteki kulübe giden oyunculardan kimileri.
Bosman kararıyla transferin kimyası değişti
Futbolcuların bedelsiz formda gitmesine imkan sağlayan birinci uygulama ise 1995’de Avrupa Adalet Divanı’nın aldığı Bosman kararıyla mümkün olmuştu. O tarihe kadar kulüpler mukavelesi biten oyuncular için de bonservis talep ediyor bu da oyuncunun zoraki de olsa kulübünde oynamaya devam etmesine yol açabiliyordu.
Bedelsiz transferin önü açıldı
İşte bu durum 1995 yılında değişti. Belçikalı futbolcu Jean-Marc Bosman, o devir Belçika 1. Lig’de (şu anda Belçika 1. Amatör Lig’de) yer alan RFC Liege kulübünün kontratının bitmesine rağmen transfer olmak istediği kulüpten çok yüksek bonservis bedeli talep etmesi ve transferinin çıkmaza girmesi sonrasında bu durumun istediği işte çalışabilme yasasını ihlal ettiği savıyla Belçika’da mahkemeye başvurdu. Mahkeme 1990 yılı kasım ayında Bosman’ın bedelsiz biçimde Fransa’ya transfer olabileceğine hükmetti.
FIFA ve UEFA karara uydu
Belçika Futbol Federasyonu’nun karara itiraz edip belgeyi bir üst mahkemeye taşımasının akabinde Aralık 1990’da üst mahkeme de oyuncunun bedelsiz biçimde gruptan ayrılabileceği kararını verirken öbür yandan mevzuyu Avrupa Adalet Divanı’na taşıyarak alınan kararın AB çapında uygulanmasını talep etti. Avrupa Adalet Divanı FIFA ve UEFA’nın da karşı tezlerine karşın 15 Aralık 1995 günü aldığı tarihi kararla AB’ye mensup mukavelesi biten oyuncuların hür formda transfer yapabileceğine karar verdi ve kontrat bitimi sonrasında her türlü kısıtlama ile fiyat talebini yasakladı. Karar böylelikle profesyonel futbolcuların önünü açtı. Daha sonra FIFA ve UEFA’nın da karara uymasıyla tüm dünyada uygulanmaya başladı.
Transfer piyasasında taşlar yerinden oynadı
Bosman kararı futbol transfer piyasasında taşları yerinden oynattı. Daha evvel kısa müddetli mukaveleler yapan kulüpler, oyuncularla 3-6 yıl ortasında süren kontratlar yapmaya başladılar. Maksat doğal olarak talibi çıkan oyuncudan para kazanabilmekti. Tabi bu durumdan farklı olarak kontrat uzatmayan oyuncular da mukavele bitimi sonrasında istedikleri kulübe daha yüksek maaşlarla transfer olma imkanına sahip oldu.
İmza parası etkisi
İşte çok sayıda oyuncunun bilhassa pandemi periyodu sonrasında kulüpleriyle kontrat uzatmayıp öbür kulüplere gittiğini görmeye başladık. Bu durumun en kıymetli nedenlerinden biri ise oyunculara transfer olmak istedikleri kulüpler tarafından imza parası ismi altında yapılan maaş harici cazip ödemeler.
İmza parası etkisi
İşte çok sayıda oyuncunun bilhassa pandemi devri sonrasında kulüpleriyle kontrat uzatmayıp öbür kulüplere gittiğini görmeye başladık. Bu durumun en değerli nedenlerinden biri ise oyunculara transfer olmak istedikleri kulüpler tarafından imza parası ismi altında yapılan maaş harici cazip ödemeler.
Tatlı para kontrat uzattırmıyor!
Çünkü bir kulüp yüksek bonservis bedeli ödemektense mukavelesi bitecek bir oyuncuyu almak istediğinde kulübüne değil oyuncuya maaş dışında imza parası teklif ediyor ve oyuncu da maaş dışında gelecek bu “tatlı para” nedeniyle kontrat imzalamayarak kadrodan ayrılıyor. Gittiği kulüp de yüksek bonservis bedelinden daha düşük bir bedelle oyuncuyu takımına katmış oluyor.
Mbappe örneği
Ya da şayet oyuncu kadrodan şad değilse kontratını uzatmıyor ve hür kaldıktan sonra en yüksek imza parasını teklif eden bir kulübe gidebiliyor. Geçtiğimiz dönem kulübü PSG ile kontratı biten Mbappe ise Real Madrid’e gitmek üzereyken kulübü PSG’nin Real Madrid’den daha yüksek ölçüde imza parası ödemesiyle kulübünde kalarak yeni bir örnek oluşturdu.
Pandemi etkiledi, maaşlar çok geldi
Sözleşme uzatmamanın bir öbür nedeni ise pandemi periyodunda kulüplerin gelirlerinde büyük düşüşler yaşanması. Ödeme zahmeti nedeniyle kulüpler değerli oyuncularla kontrat uzatmayarak maaş yükünü azaltma yoluna gidebiliyor.
Bonservis yerine imza parası
İşte bu durum son birkaç yıldır önemli manada artış gösterdi ve imza parası bonservis bedelinin yerini almaya başladı. İmza parası gerçeğinin futbolda giderek ağırlaşması futbolun kalbi Avrupa’da telaş yaratmaya başladı. Bonservis bedelleri futbol sisteminde yer almasına rağmen imza paralarının oyuncuların ferdî hesaplarına yatmasıyla o paraların futbol sisteminin dışına çıkıp hem sarfiyatların artmasına ve hem de gelirlerin düşmesine neden oluyor.
Para sistem dışına çıkıyor
Konu ilgili olarak bir açıklama yapan Borussia Dortmund CEO’su Hans Joachim Watzke, paranın sistem dışına çıkmasının futbol için büyük sorun olduğunu söz ediyor.
Futbolcular kulüplerin önüne geçiyor
Yapılan araştırmalar, toplumsal medyanın çok tesirli bir formda hayatımıza girmesinden sonra futbolcuların popülaritesinin kulüplerin önüne geçtiğini ve artık milyonların kadrolar yerine oyuncuların peşinden gittiğini gösteriyor. Bu da oyunculara bilhassa transfer devirlerinde çok büyük özgüven sağlıyor, ellerini güçlendiriyor. Futbolcular onlarla birlikte forma satışının, toplumsal medya takipçisinin gidecekleri gruplarının izlenirliğinin artacağının şuurunda olarak bu kozu kullanıyor.