Samsun’un Bafra ilçesinde 1974 yılında başlatılan ve bugüne kadar 15 bine yakın arkeolojik buluntunun ortaya çıkarıldığı İkiztepe Höyüğü’ndeki hafriyatlar, Karadeniz’in geçmişi hakkında değerli ipuçları veriyor.
İkiztepe köyü hudutları içinde yer alan İkiztepe Höyüğü’nde 1974 yılında başlayan ve 2012 yılında son bulan, Prof. Dr. Başkan Bilgi’nin uzun yıllar başkanlık ettiği hafriyatlar, Doç. Dr. Aslıhan Beyazıt başkanlığında 2021 yılında tekrar başladı. Kızılırmak Nehri’nin denize döküldüğü bölgede yer alan, farklı kültür katlarına sahip höyükte bugüne kadar çıkarılan 15 bin buluntu ise Samsun Arkeoloji ve Bafra Müzesi’nde sergileniyor.
KAZDIKÇA TARİH KATMANI ÇIKIYOR
Doç. Dr. Aslıhan Beyazıt, öğrencilik yıllarında birinci hafriyat tecrübesini İkiztepe Höyüğü’nde gerçekleştirdiğini ve araştırma vazifelisi olduğu yıllarda da hafriyat çalışmalarında bulunduğunu lisana getirdi. İkiztepe Höyüğü hafriyatlarının yalnızca Karadeniz için değil Türkiye geneli için de değer arz ettiğini vurgulayan Beyazıt, Hitit öncesi birinci Tunç Çağı ve Geç Kalkolitik periyodun izlerinin arandığı bölgenin, birçok açıdan arkeolojik ve kültürel bedel taşıdığını söyledi.
Beyazıt, bölgede yaşayan halkın maden işçiliğini ve dokumacılık üretimini düzgün bilmeleri, 690 iskeletin yer aldığı toplu mezarlık ve ameliyatlı kafataslarının, İkiztepe’yi başka hafriyat bölgelerinden ayırdığını tabir etti.
Bölgenin coğrafik özelliklerinden ötürü bölge genelinde ahşap mimarinin baskın rol oynadığına işaret eden Beyazıt, “İkiztepe’de mimari, çivi kullanılmadan kalın kalaslar iç içe geçirilerek çantı denilen teknikle yapılıyordu. Ahşaplar ortasında kalan boşluklar ise içten ve dıştan kalın kille sıvanarak dolduruluyordu. Mimari ahşap olduğu için sıklıkla yangına maruz kaldığını görüyoruz. Hasebiyle biz hafriyatlarda bu yanmış ahşapların, hatılların bıraktığı izlere rastlıyoruz daha çok. Tüm bir mimari plana rastlamak ahşap kazıyorsanız çok güç ve bu mimari izleri, tabanları takip ederek, sonuçlara ulaşmaya çalışıyoruz.” diye konuştu.
“ÖNEMLİ BİR DOKUMA MERKEZİ”
İkiztepe Höyüğü’nden çıkan buluntuların İkiztepe’nin bir dokuma merkezi olduğunu gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Beyazıt, şunları kaydetti:
“Buluntular sayesinde halkın sosyoekonomik yaşantısını kıymetlendirmek mümkün. Kıymetli bir dokuma merkezi olduğunu biliyoruz. Beş bine yakın tezgah yükü, dericilikte kullanılan kemik aletler, kıymetli bir dokuma merkezi olduğunu gösteriyor. Madencilikte ileri bir bilgi birikimine sahip olduklarını ele geçen çok çeşitli ve nitelikli buluntulardan anlıyoruz. Şu anda Erken Tunç Çağı dediğimiz periyodu, yani milattan evvel 3200-2000 yılları ortasını kazıyoruz. Bize bilhassa çanak çömlek buluntuları bunu gösteriyor. Hedef aslında bu kronolojik sırayı tüm bulgularıyla birlikte ortaya koymak.”
İl Kültür ve Turizm Müdürü Adnan İpekdal da İkiztepe Höyüğü’nden dokuma geçmişi olduğu anlaşılan Samsun’un, bir kenevir üretim üssüne dönüştürülme uğraşları olduğuna işaret etti.
İpekdal, “İkiztepe’deki dokuma üretiminin bu kadar ağır olduğu gerçeğinden hareketle tahminen de bu türlü doğal bir sonuç ortaya çıkmış oluyor. Samsun, tıbbi cerrahi aletler konusunda da medikal kümelenme merkezi. İkiztepe kazılarında elde edilen iskeletlerde ortaya çıkarılmış olan kafatası ameliyatlarının, Samsun’daki medikal kümelenmenin, aslında milattan evvel 3000’lere kadar dayandığını, kültürel, bilimsel devamlılığın ortada olduğunu gösteriyor. Hasebiyle arkeoloji bu manada değerli, dünden ışıklar, bilgiler alarak yarını planlama imkanlarını bizlere sunuyor.” sözlerini kullandı. (AA)